Mary Shelley (VS, 2017, Haifaa Al-Mansour)

Uit: 'Mary Shelley'. V.l.n.r. Claire, Mary, Percy Shelley, Lord Byron

Is een film over literaire persoonlijkheden automatisch een literaire film?
Nou, nee.
De film 'Mary Shelley' is een mooi voorbeeld van een film over - nota bene - een handvol literaire helden, die desalniettemin niets van een literaire film heeft. 
Omdat ik er niet teveel woorden aan vuil wil maken ga ik meteen door naar de 11 kenmerken.

11 kenmerken 'literaire film'

1. Achtergrondmuziek

Er is achtergrondmuziek. En dat is mild uitgedrukt: opdringeriger kan het bijna niet. Mag ik zélf misschien nog één moment beschikken over mijn eigen emoties?! Punt eraf (-1).

2. Psychologische diepgang

Hoe je het voor elkaar krijgt, met zulke dankbare personages is een raadsel. Maar het is de makers beslist gelukt: deze film mist elke vorm van psychologische diepgang. De hoofdrolspeelster (Elle Fanning) is een mooi popje, met de voorspelbare mimiek van een bewegende Barbie. Als een grote, gekwelde schrijfster er zó uitziet, dan eet ik mijn hoed op! Jaloezie? Vast wel. Dat ze mooi is, lijkt echter niet het probleem. De meeste actrices zijn immers mooi, want dat is prettig om naar te kijken op zo'n groot doek (oog wil ook wat). Vooral het voorspelbare van haar mimiek en maniertjes werken op de zenuwen. Fenning lijkt dan ook het perfecte rolmodel voor een 'levensechte' robot. Echter kunnen we het niet maken, maar mooier altijd... Hoeveel gezichtsuitdrukkingen heeft deze actrice tot haar beschikking? Misschien zullen we het verschil niet eens merken, als we op termijn een robot kunnen inhuren - bij voorkeur met verwisselbare haarkleur, oogkleur, enzovoort - voor dit soort rollen. Minpuntje toch (-1).

Anne Fenning als Mary Shelley

3. Doorbreken vanzelfsprekendheden

In hun tijd deden deze literaire helden niets anders dan de gevestigde normen en waarden op de proef stellen. De één - Lord Byron - was nog meer omstreden dan de ander. Deze kopstukken zouden zich in hun graf omdraaien bij het aanschouwen van de hedendaagse verbeelding van hun omstreden levens: Mary Shelley gereduceerd tot een mooi, kittig meisje met een eigen willetje! Daarbij kijken we tegenwoordig niet meer raar op van een biseksuele 'enfant terrible' als Lord Byron. Een film over deze schrijvers en dichters zou tenminste in historisch opzicht interessant kunnen zijn, mits niet zo schaamteloos geromantiseerd (-1).

4. Maatschappijkritisch

Zelfde als 3, ik verval in herhalingen. De film is zelfs nauwelijks kritisch op de maatschappij van toen, wat best knap is. Punt eraf (-1).

5. Kijker aan zet, open einde

Helaas, ook hier valt niets te halen. Op het einde lezen we dat Mary netjes trouwde met Shelley, enzovoort. Lekker wegdromen, alles komt goed, verstand op nul! Minpuntje maar weer (-1).

6. Traagheid

Dit is een echte Amerikaanse film. Het gebeurt allemaal vóórdat je het in de gaten hebt ('How the hell did this happen?'). Hoewel ik de film minder dan een week geleden zag, is ie niet geland. Al die prachtige beelden zijn alweer vervluchtigd! Dat krijg je ervan. Alweer een punt eraf (-1).

7. Meer vragen dan antwoorden

Precies andersom zou ik zeggen. Al heb ik me wel enige tijd heb afgevraagd waarom deze film eigenlijk zo nodig gemaakt moest worden. Maar het antwoord liet niet lang op zich wachten: amusement. Aan deze literaire helden viel misschien nog iets te verdienen, en dat is mooi, want de economie moet natuurijk groeien... Voor de literaire film helaas weer een minnetje (-1).

8. Geen voice-over, artistieke kwaliteit beelden

Gelukkig. Hier zie ik een puntje. Er is geen voice-over, want evenals bij De dirigent zie ik de paar getypte regeltjes aan het eind door de vingers. Daar komt nog bij dat er flink gesleuteld is aan kleur en sfeer: 

Anne Fenning als Mary Shelley

Op voorwaarde dat het je smaak is natuurlijk... Er zijn ongetwijfeld veel filters gebruikt, met als resultaat een opvallend hoge mate van optisch bedrog. Volgens de uitgangspunten van Dogma 95 - weer andere dan de mijne - zijn dergelijke kunstgrepen volstrekt onverantwoord, maar het valt niet te ontkennen: aan bovenstaande ijskoningin is beslist veel aandacht besteed ('knap gemaakt'). Geen punt eraf!

9. Commerciële verleidingstactieken

Dit punt heeft na de voorgaande geen toelichting meer nodig. Alles in deze film lijkt ontworpen voor het grote publiek, niets geeft aanstoot. De verleidingstechnieken zijn zelfs nergens ordinair te noemen: geen achtervolgingen, geen geweld, noch een overmaat aan seks. Het blijft bij kussen. Dat is mooi, want zo kunnen keurige mensen - had bijna geschreven: dames - óók van deze film genieten! Als je mensen naar de bioscoop wilt lokken is het immers wel belangrijk dat je doelgroep geld heeft om een kaartje te kopen. Qua literaire film helaas wel weer een puntje eraf, want ondanks het ontbreken van de grove publiekstrekkers is de film één grote verleidingstruc (-1).

10. Onverwisselbare details op basis van diepgevoelde noodzaak

Oh hemel, ik had nooit aan deze film moeten beginnen. Ik vind het helemaal niet leuk om zo negatief te zijn. Mij lijkt dit product een geval van: hebben we Byron en de Shelley's al genoeg uitmolken, of kan er nog wel een tandje bij? Weer een minpunt dus (-1).

11. Geen vaste regels of protocollen

Dit romantische kostuumdrama is gemaakt volgens een vast stramien. Uit de tragische levensgeschiedenissen van een tot de verbeelding sprekend groepje historische, literaire helden pakken we die zinnenprikkelende elementen waarvan de fantasie van het grote publiek vast en zeker op hol zal slaan. Desnoods verzinnen we ze er zelf bij: enkele opvallend knappe acteurs, sausje (filters) erover, en klaar (-1).

Maakt in totaal elf punten min tien, en dus een 1.
Deze rubriek gaat echter over de literaire film.
Dat moet er wel bij.
Bij kostuumdrama's of romantische feel good films wordt het beoordelen een heel ander verhaal.
Want de film is beslist 'knap' en zelfs zorgvuldig gemaakt.

Samengevat

Valt er dan helemaal niets goeds te zeggen over 'Mary Shelley'?
Zeker wel.
Intuïtief gaf ik de film aanvankelijk zelfs drie sterren.
Wat lang niet slecht is, maar achteraf gezien beslist teveel eer.

Voor mij betekent drie sterren: de moeite waard, geen spijt dat ik hiervoor de Erasmus-brug over ben gefietst, desnoods door de regen.
Maar we zijn nog geen week verder, en er zijn alleen wat mooie plaatjes blijven hangen. 

'Mary Shelley' is vooral een aangename feel good film: met smaak en gevoel voor romantische esthetiek gefabriceerd amusement. 
De film is beslist uiterst professioneel gemaakt.
Dat wil zeggen: volgens de (Amerikaanse) regelen der (film)kunst.
Dat het er niet zó dik bovenop ligt - alles is smaakvol, verfijnd - als bij de gemiddelde b-film doet hier niets aan af.

Wat ik nog wel even kwijt wil: wat mij betreft is dit geen film voor een arthouse filmhuis.
Maar als vrijwilliger ga ik hier natuurlijk niet over. 
Er moet tenslotte ook geld worden verdiend.