The Red Turtle (FR/JAP, 2016, Michaël Dudok de Wit)
 |
| Fragment uit 'The red turtle' |
Uit een oude e-mail van Mila (met haar toestemming gepubliceerd):
"Gisteren in Rotterdam naar de film geweest.
The red turtle, een tekenfilm van Michaël Dudok de Wit.
Niet alleen de beelden zijn minimalistisch, subtiel en kraakhelder, maar de geluiden óók.
De pootjes van een krab, het ruisen van de zee, het tikken van de regen: álles hoor je.
Deze geluiden roepen een hele wereld op.
Deze geluiden roepen een hele wereld op.
In mijn tuin heb ik een betonnen waterput.
Voordat er een pomp op zat, haalde je het water omhoog met behulp van een zinken emmer aan een lang touw.
De emmer druppelt gewoonlijk nog wat na en het water in de put klotst een beetje.
Al deze subtiele geluidjes echoën nog enige tijd tegen de wand van de put.
Vaak bleef ik nog een beetje dralen, met mijn hoofd boven die put.
Zó betoverend mooi zijn de geluiden die vanuit de diepte omhoog komen.
Maar zodra je een stap verwijderd bent van de put hoor je ze niet meer.
Wel hoor je nu veel over Mindfullness.
Daar horen geluiden bij, waar je rustig en aandachtig van schijnt te worden.
Die lijken vast veel op de geluiden uit The Red Turtle!
Je zintuigen staan op scherp.
Even leef je helemaal in het moment.
Alsof je het aanzwellende geruis van een fikse regenbui voor het eerst wérkelijk hoort.
Even leef je helemaal in het moment.
Alsof je het aanzwellende geruis van een fikse regenbui voor het eerst wérkelijk hoort.
De film draaide in LantarenVenster, een beschaafd filmhuis te Rotterdam, waar overwegend Arthouse films worden vertoond.
Om (geluids)overlast (denk ook aan de troep) te voorkomen wordt in dit theater zelfs bewust geen popcorn verkocht.
Chips zijn wel te koop, maar in een zwijgzaam kartonnen 'blikje'.
Helaas nemen sommige mensen de popcorn mee van huis, omdat ze weten dat het er niet te koop is.
Of ze eten - aan één stuk door - M&M's uit een krakend zakje...
Wat denk jij, ben ik een 'overgevoelige zeikerd?"
Aldus Mila, in haar e-mail.
Hmm.
Waarom zou je eigenlijk naar de bioscoop gaan, vroeg ik me naar aanleiding van haar grieven af.
Als je eventjes geduld hebt kun je elke film immers op dvd kopen.
Zo'n dvd is het eerste jaar na de première nog best prijzig, maar zelden duurder dan twee bioscoopkaartjes.
Wacht je nóg een jaar, dan is de dvd vaak zelfs goedkoper dan één kaartje.
Toch gaan mensen nog altijd naar de bioscoop.
Het grote voordeel van de bioscoop (filmhuis) is natuurlijk dat je er 'helemaal voor gaat zitten'.
Je bent er even uit, vrij van de dagelijkse beslommeringen.
Als het meezit nog met leuk gezelschap ook.
Het is er gezellig donker en je wordt niet gestoord.
Dit alles houdt in dat je enkele uren he-le-maal voor een - vaak zorgvuldig geselecteerde - film reserveert.
Dan heb ik het nog niet over het heerlijke grote scherm en het alomtegenwoordige geluid.
Een werkelijk goede film verdíent deze onverdeelde aandacht.
Voor de indringende film-ervaring moet je dus nog altijd naar de bioscoop.
Gelukkig maar, want dat is veel gezelliger.
Het is ook beter voor het stedelijk leven als mensen ('s avonds) nog eens de deur uit gaan.
Maar bij een subtiele film als The Red Turtle gaat helaas veel moois verloren als je medebezoekers zich niet aan de (stilzwijgende) 'etiquette' houden.
Stel je voor: heel even waan je je werkelijk op het strand van een onbewoond eiland.
Je hoort het ruisen van de zee, het ritselen van de blaadjes...
Maar dan ineens... krrrrrrrrt...
Hoewel dít geluid wel wat uit de toon lijkt te vallen, denk je nog een ogenblik dat het bij de film hoort.
Maar nee, het blijkt je snoepende medemens.
En het gaat dóór... gewoonlijk zelfs als je (om)kijkt, suggestief kucht, zucht, wijst of er iets van zegt.
Want mensen weten héél goed dat dit gedrag onwenselijk is.
Als ze het tóch doen, dan hebben ze een plaat voor hun hoofd, en laten zich dus meestal niet corrigeren.
Kortom: door mijn frequente bioscoopbezoek heb ik langzamerhand een afkeer ontwikkeld van mensen met de gewoonte om - ogenschijnlijk zonder ophouden - te eten uit krakende zakjes.
In de trein of op de bushalte zie je ze ook veel.
Maar ouderwetse boterhamzakjes kraken niet.
Het gaat dus altijd om de snelle hap, die zelf meestal ook nog eens een deuntje méé kraakt, tijdens het smikkelen.
Eet het spul dan tenmínste uit een bakje, of wacht even de luidruchtige scènes af voordat je een hapje neemt...
Daar zit je dan, bij je 'literaire' film: uitgerekend van het relatief stille en trage soort dat het minst goed samengaat met omgevingsgeluid.
Krrrrrrrrrt. (ergens gaat een tas open, o jee...)
Kraaak, knisper, knisper, kraak.
Scrunch, mksjgrmpsj, scrunch.
Stilte. (Genade! Zou het eindelijk afgelopen zijn...?)
Kraahaak, knisper, krak.
Scrunch, mmjmpjsjjsj, scrunch, sjpsjt....
Enzovoort, en zo verder.
Nee, Mila, je bent géén zeikerd.
Wie zo nodig wil blijven eten tijdens een film kan boterhammen meenemen.
Van huis, in zo'n dun, ouderwets, bescheiden zakje...
Of eet vóóraf iets, thuis of in het restaurant van het filmhuis.
Blijf desnoods gewoon helemaal thuis ('Picl') en val niemand lastig...
Over de film
Maar nu die film: The Red Turtle.
Het is alweer een tijd geleden, maar dit is nu zo'n film die op je netvlies blijft staan, járenlang.
Waarom?
Ten eerste is de film gewoon ontzettend mooi en knap gemaakt.
De tekeningen zijn werkelijk prachtig, en gemaakt volgens het principe 'less is more', dat vooral bij tekenfilms zo goed werkt.
Maar al die schoonheid zegt natuurlijk niets, zoals ik bij het bespreken van andere films opmerkte.
Minpuntje van al die perfectie is wel dat een grote groep kunstzinnige en begaafde mensen de fantasie jarenlang in dienst heeft gesteld van stijl, handschrift, fantasie, 'fascinaties' en verlangen van maker Michaël Dudok de Wit.
Zoals te zien is in een interessante documentaire over de totstandkoming van deze film.
Wat ik hiervan vind weet ik niet zo goed.
Enkele jaren in de schaduw van een grote meester - of van 'de oude' (heks) in het bos - de vloer aanvegen is natuurlijk altijd buitengewoon leerzaam.
Mits je er ongeschonden - met behoud van eigen fantasie, handschrift, enzovoort - uit komt.
Dit laatste is helaas niet vanzelfsprekend.
Ik dwaal af.
Ten tweede verscherpt de film, zoals ik al schreef, de zintuigen.
Je wordt er aandachtiger van, krijgt weer oog voor alle subtiele schakeringen van de natuur.
Maar de belangrijkste aantrekkingskracht van de film zit 'm in het merkwaardige verhaal, dat nauwelijks een plot lijkt te hebben, maar desalniettemin volstrekt vanzelfsprekend lijkt.
Dit, schijnbaar achteloos uit de mouw geschudde, verhaal lijkt zo oud als de wereld.
Zo eenvoudig als het is, zit al het wezenlijke erin.
Voor wie veel verhalen en sprookjes kent, bevat de film veel echo's en verwijzingen naar ándere verhalen.
Misschien is dit zo'n eeuwig verhaal dat telkens weer verteld wil worden.
Over hoe echte liefde altijd éérst door de dood heen moet - volledige acceptatie van de ander, inclusief narigheid en verval - om tot volle bloei te komen.
Over hoe je eerst niet wil, want vrijheid kwijt en lastig, eng en een grote sprong in het duister.
Over de gemeenschappelijke herkomst van mensen en dieren (uit die oneindige baarmoeder, de oceaan).
Over het noodlot, waar niemand aan ontkomt.
Over weten dat je weg moet, zonder om te kijken.
Over de dunne lijn tussen liefde en haat.
Enzovoort, en zo verder.
Alles bij elkaar moeilijk om de vinger op te leggen, dus in dit geval grijp ik dankbaar naar mijn 11 kenmerken van de literaire film.
Hoe zal deze ongebruikelijke film langs deze meetlat scoren?
Eindoordeel volgens de 11 kenmerken
1. Geen achtergrondmuziek
Er is achtergrondmuziek (mooie ook nog). Punt eraf dus (-1), ondanks de grote subtiliteit en zeggingskracht van alle overige geluiden. Ik moet mijn eigen maatstaven serieus nemen. Bovendien kan deze film het hebben...
2. Psychologische diepgang
Het gaat om een tekenfilm zonder acteurs van vlees en bloed. Deze film moet dus langs de meetlat van de psychologische diepgang en gelaagdheid. Nu denk ik aan de verdroomde werkelijkheid van de oude sprookjes. Heeft het meisje met de rode schoentjes diepgang?
Of Repelsteeltje, en noem al die klassieke heldinnen maar op?
Strikt genomen lijken deze meisjes vaak passieve slachtoffers van het noodlot, maar als je goed kijkt (luistert!) maken ze altijd een ontwikkeling door.
Hun belevenissen ('uitdagingen') staan volgens veel interpretaties voor bepaalde lagen in de psyche die worden geactiveerd en op de proef gesteld.
Hoe dan ook: de diverse uitleggers raken er niet op uitgelegen...
Er komt geen einde aan de psychologische interpretaties van klassieke sprookjes en parabels.
Vaak verschijnen de oude verhalen zelf ongemerkt in een eigentijds jasje.
Zo zijn de psychologische thrillers van Nicci French vrijwel zonder uitzondering variaties op het sprookje Blauwbaard.
Maar er komen ook steeds nieuwe verhalen bij, waaronder The Red Turtle.
Voor zover ik weet is het geen klassiek (bestaand) sprookje.
Het lijkt ontsproten aan de fantasie van de maker.
Maar wie de behoefte voelt kan er vast eindeloos de tanden op stuk bijten, als het over psychologische interpretaties gaat.
3. Doorbreken vanzelfsprekendheden
Kan een schildpad in een mens veranderen? Natuurlijk, in bepaalde genres wel. Maar dit is geen genrefilm. Deze animatiefilm lijkt enig in zijn soort. Als een schildpad in deze setting zomaar in een mens verandert, en vice versa, dan is daar dus een goede reden voor. Juist omdat de meeste andere gebeurtenissen wel realistisch lijken, gaat hier de nodige zeggingskracht van uit. Eigenlijk is niets vanzelfsprekend in deze verdroomde werkelijkheid. Toch raken de gebeurtenissen aan ons allemaal, of we willen of niet.
4. Maatschappijkritisch
Nee. Deze film lijkt zich volledig buiten de ons bekende maatschappij af te spelen. Het verhaal is tijdloos, lijkt te flirten met de eeuwigheid. Volgens mijn eigen maatstaven toch een punt eraf (-1).
5. Kijker aan zet, open einde
De kijker moet wel aan de bak, in deze film. Alle gebeurtenissen zijn zo merkwaardig. Wat zou ik doen, op zo'n onbewoond eiland, terwijl alles telkens weer mis gaat? Al moet ik toegeven dat er over dit gegeven veel films zijn gemaakt. De kijker wordt dan ook vooral op de proef gesteld als het gaat om de interpretatie van het geheel. Want de moderne mens is niet meer zo gewend aan sprookjes. Waar gáát dit in godsnaam over? Zit ik nou naar een kinderfilm te kijken, of gaat het toch echt over de 'grote dingen'? Het einde is ook al niet erg geruststellend, hoewel Buddhisten er misschien wel iets in zullen herkennen.
6. Traagheid
De film is behoorlijk traag. Waar moet dit heen, denk je onwillekeurig, na een poosje. Eindeloze beelden van steeds diezelfde zee, lucht, strand en dat ene bosje... Maar diezelfde traagheid is juist precies de reden dat de film jaren later nog altijd op je netvlies staat. Na het zien ervan ben je als het ware een beetje van samenstelling veranderd.
7. Meer vragen dan antwoorden
Je kunt zoeken tot je een ons weegt, maar in deze film zul je geen enkel antwoord vinden. Vragen dan? Die zijn er plenty! Hoe raakt die man daar verzeild? Wat is zijn verleden? En wie is die vrouw? Wat zal er met de zoon gebeuren en zal het hem wel lukken om die grote oceaan over te steken, als dit de vader eerder niet is gelukt? Wanneer speelt dit verhaal zich eigenlijk af? Een kleine aanwijzing: er zijn al glazen flessen, dus deze geschiedenis speelt tenminste niet in de pre-historie.
8. Geen voice-over, artistieke kwaliteit beelden
Er is geen voice-over. Eigenlijk wordt er helemaal niets uitgelegd. Deze film moet het volledig hebben van de zeggingskracht van de beelden. Ondanks de muziek is de stilte, binnen het huidige filmaanbod, zodanig uniek dat ik er een bonuspunt voor geef. Film is immers oorspronkelijk een kunstvorm die het moet hebben van beelden. Al het andere is maar ruis, die de aandacht afleidt van waar het om gaat. Bonuspunt (+1).
9. Geen commerciële verleidingstactieken
Commercieel betekent onder meer: relatief weinig inspanning voor veel (optisch, dan wel auditief) effect. Daar kun je deze film onmogelijk van beschuldigen. Aan deze film is geploeterd, alles is perfect, alles ademt schoonheid en sereniteit. Maar nog belangrijker is dat deze schoonheid in dienst lijkt te staan van iets 'hogers'.
10. Onverwisselbare details op basis van diepgevoelde noodzaak
Waarom moest deze regisseur deze film zonodig maken? Omdat hij hiertoe de opdracht en het budget kreeg, van een Japanse financier. Tot zover verdacht, kortom, als het gaat over 'diepgevoelde noodzaak'. Belangrijk is wel dat de regisseur volledig de vrije hand kreeg, en op eerdere - veel kortere - films was geselecteerd. Liep hij al langer rond met dit idee? Wat bezielde hem? Ik moet die documentaire toch nog maar een keer bekijken. Maar één ding is zeker: in deze film valt geen mus van het dak zonder dat de gebeurtenis verband houdt met de grote lijn. Geen punt eraf dus.
11. Geen vaste regels of protocollen
Ik schreef het al (bij 3): deze film is enig in zijn soort. De maker lijkt precies te weten wat hij wil, zoals uit de documentaire blijkt. Je zou dit concept ook niet zomaar kunnen herhalen, zonder dat het vervelend wordt.
Maakt elf punten min twee plus één bonuspunt, is een 10.
Eindoordeel
The Red Turtle is een unieke parel, beeldschoon, verrassend, bevreemdend en zelfs verontrustend.
Daar zit de kijker, helemaal alleen met de eigen (onvermijdelijke) dood.
En die problemen in de liefde - eerst niet willen, veel te eng, en hoe zit het dan met mijn vrijheid? -, kennen we die niet allemaal?
Maar deze film geeft vooral een ogenblikje respijt, een broodnodig inkijkje in het tijdloze en het eeuwige.
Zo schijnen mensen volgens recent onderzoek op te knappen van de natuur.
Door je aandacht te richten op alles wat leeft, ook (juist?) als jij er niet meer bent, word je als het ware één met iets 'hogers'.
En dat geeft troost.
Of ze eten - aan één stuk door - M&M's uit een krakend zakje...
Wat denk jij, ben ik een 'overgevoelige zeikerd?"
Aldus Mila, in haar e-mail.
Hmm.
Waarom zou je eigenlijk naar de bioscoop gaan, vroeg ik me naar aanleiding van haar grieven af.
Als je eventjes geduld hebt kun je elke film immers op dvd kopen.
Zo'n dvd is het eerste jaar na de première nog best prijzig, maar zelden duurder dan twee bioscoopkaartjes.
Wacht je nóg een jaar, dan is de dvd vaak zelfs goedkoper dan één kaartje.
Toch gaan mensen nog altijd naar de bioscoop.
Het grote voordeel van de bioscoop (filmhuis) is natuurlijk dat je er 'helemaal voor gaat zitten'.
Je bent er even uit, vrij van de dagelijkse beslommeringen.
Als het meezit nog met leuk gezelschap ook.
Het is er gezellig donker en je wordt niet gestoord.
Dit alles houdt in dat je enkele uren he-le-maal voor een - vaak zorgvuldig geselecteerde - film reserveert.
Dan heb ik het nog niet over het heerlijke grote scherm en het alomtegenwoordige geluid.
Een werkelijk goede film verdíent deze onverdeelde aandacht.
Voor de indringende film-ervaring moet je dus nog altijd naar de bioscoop.
Gelukkig maar, want dat is veel gezelliger.
Het is ook beter voor het stedelijk leven als mensen ('s avonds) nog eens de deur uit gaan.
Maar bij een subtiele film als The Red Turtle gaat helaas veel moois verloren als je medebezoekers zich niet aan de (stilzwijgende) 'etiquette' houden.
Stel je voor: heel even waan je je werkelijk op het strand van een onbewoond eiland.
Je hoort het ruisen van de zee, het ritselen van de blaadjes...
Maar dan ineens... krrrrrrrrt...
Hoewel dít geluid wel wat uit de toon lijkt te vallen, denk je nog een ogenblik dat het bij de film hoort.
Maar nee, het blijkt je snoepende medemens.
En het gaat dóór... gewoonlijk zelfs als je (om)kijkt, suggestief kucht, zucht, wijst of er iets van zegt.
Want mensen weten héél goed dat dit gedrag onwenselijk is.
Als ze het tóch doen, dan hebben ze een plaat voor hun hoofd, en laten zich dus meestal niet corrigeren.
Kortom: door mijn frequente bioscoopbezoek heb ik langzamerhand een afkeer ontwikkeld van mensen met de gewoonte om - ogenschijnlijk zonder ophouden - te eten uit krakende zakjes.
In de trein of op de bushalte zie je ze ook veel.
Maar ouderwetse boterhamzakjes kraken niet.
Het gaat dus altijd om de snelle hap, die zelf meestal ook nog eens een deuntje méé kraakt, tijdens het smikkelen.
Eet het spul dan tenmínste uit een bakje, of wacht even de luidruchtige scènes af voordat je een hapje neemt...
Daar zit je dan, bij je 'literaire' film: uitgerekend van het relatief stille en trage soort dat het minst goed samengaat met omgevingsgeluid.
Krrrrrrrrrt. (ergens gaat een tas open, o jee...)
Kraaak, knisper, knisper, kraak.
Scrunch, mksjgrmpsj, scrunch.
Stilte. (Genade! Zou het eindelijk afgelopen zijn...?)
Kraahaak, knisper, krak.
Scrunch, mmjmpjsjjsj, scrunch, sjpsjt....
Enzovoort, en zo verder.
Nee, Mila, je bent géén zeikerd.
Wie zo nodig wil blijven eten tijdens een film kan boterhammen meenemen.
Van huis, in zo'n dun, ouderwets, bescheiden zakje...
Of eet vóóraf iets, thuis of in het restaurant van het filmhuis.
Blijf desnoods gewoon helemaal thuis ('Picl') en val niemand lastig...
Over de film
Maar nu die film: The Red Turtle.
Het is alweer een tijd geleden, maar dit is nu zo'n film die op je netvlies blijft staan, járenlang.
Waarom?
Ten eerste is de film gewoon ontzettend mooi en knap gemaakt.
De tekeningen zijn werkelijk prachtig, en gemaakt volgens het principe 'less is more', dat vooral bij tekenfilms zo goed werkt.
Maar al die schoonheid zegt natuurlijk niets, zoals ik bij het bespreken van andere films opmerkte.
Minpuntje van al die perfectie is wel dat een grote groep kunstzinnige en begaafde mensen de fantasie jarenlang in dienst heeft gesteld van stijl, handschrift, fantasie, 'fascinaties' en verlangen van maker Michaël Dudok de Wit.
Zoals te zien is in een interessante documentaire over de totstandkoming van deze film.
Wat ik hiervan vind weet ik niet zo goed.
Enkele jaren in de schaduw van een grote meester - of van 'de oude' (heks) in het bos - de vloer aanvegen is natuurlijk altijd buitengewoon leerzaam.
Mits je er ongeschonden - met behoud van eigen fantasie, handschrift, enzovoort - uit komt.
Dit laatste is helaas niet vanzelfsprekend.
Ik dwaal af.
Ten tweede verscherpt de film, zoals ik al schreef, de zintuigen.
Je wordt er aandachtiger van, krijgt weer oog voor alle subtiele schakeringen van de natuur.
Maar de belangrijkste aantrekkingskracht van de film zit 'm in het merkwaardige verhaal, dat nauwelijks een plot lijkt te hebben, maar desalniettemin volstrekt vanzelfsprekend lijkt.
Dit, schijnbaar achteloos uit de mouw geschudde, verhaal lijkt zo oud als de wereld.
Zo eenvoudig als het is, zit al het wezenlijke erin.
Voor wie veel verhalen en sprookjes kent, bevat de film veel echo's en verwijzingen naar ándere verhalen.
Misschien is dit zo'n eeuwig verhaal dat telkens weer verteld wil worden.
Over hoe echte liefde altijd éérst door de dood heen moet - volledige acceptatie van de ander, inclusief narigheid en verval - om tot volle bloei te komen.
Over hoe je eerst niet wil, want vrijheid kwijt en lastig, eng en een grote sprong in het duister.
Over de gemeenschappelijke herkomst van mensen en dieren (uit die oneindige baarmoeder, de oceaan).
Over het noodlot, waar niemand aan ontkomt.
Over weten dat je weg moet, zonder om te kijken.
Over de dunne lijn tussen liefde en haat.
Enzovoort, en zo verder.
Alles bij elkaar moeilijk om de vinger op te leggen, dus in dit geval grijp ik dankbaar naar mijn 11 kenmerken van de literaire film.
Hoe zal deze ongebruikelijke film langs deze meetlat scoren?
Eindoordeel volgens de 11 kenmerken
 |
| 11 kenmerken van de literaire film |
1. Geen achtergrondmuziek
Er is achtergrondmuziek (mooie ook nog). Punt eraf dus (-1), ondanks de grote subtiliteit en zeggingskracht van alle overige geluiden. Ik moet mijn eigen maatstaven serieus nemen. Bovendien kan deze film het hebben...
2. Psychologische diepgang
Het gaat om een tekenfilm zonder acteurs van vlees en bloed. Deze film moet dus langs de meetlat van de psychologische diepgang en gelaagdheid. Nu denk ik aan de verdroomde werkelijkheid van de oude sprookjes. Heeft het meisje met de rode schoentjes diepgang?
Of Repelsteeltje, en noem al die klassieke heldinnen maar op?
Strikt genomen lijken deze meisjes vaak passieve slachtoffers van het noodlot, maar als je goed kijkt (luistert!) maken ze altijd een ontwikkeling door.
Hun belevenissen ('uitdagingen') staan volgens veel interpretaties voor bepaalde lagen in de psyche die worden geactiveerd en op de proef gesteld.
Hoe dan ook: de diverse uitleggers raken er niet op uitgelegen...
Er komt geen einde aan de psychologische interpretaties van klassieke sprookjes en parabels.
Vaak verschijnen de oude verhalen zelf ongemerkt in een eigentijds jasje.
Zo zijn de psychologische thrillers van Nicci French vrijwel zonder uitzondering variaties op het sprookje Blauwbaard.
Maar er komen ook steeds nieuwe verhalen bij, waaronder The Red Turtle.
Voor zover ik weet is het geen klassiek (bestaand) sprookje.
Het lijkt ontsproten aan de fantasie van de maker.
Maar wie de behoefte voelt kan er vast eindeloos de tanden op stuk bijten, als het over psychologische interpretaties gaat.
3. Doorbreken vanzelfsprekendheden
Kan een schildpad in een mens veranderen? Natuurlijk, in bepaalde genres wel. Maar dit is geen genrefilm. Deze animatiefilm lijkt enig in zijn soort. Als een schildpad in deze setting zomaar in een mens verandert, en vice versa, dan is daar dus een goede reden voor. Juist omdat de meeste andere gebeurtenissen wel realistisch lijken, gaat hier de nodige zeggingskracht van uit. Eigenlijk is niets vanzelfsprekend in deze verdroomde werkelijkheid. Toch raken de gebeurtenissen aan ons allemaal, of we willen of niet.
4. Maatschappijkritisch
Nee. Deze film lijkt zich volledig buiten de ons bekende maatschappij af te spelen. Het verhaal is tijdloos, lijkt te flirten met de eeuwigheid. Volgens mijn eigen maatstaven toch een punt eraf (-1).
5. Kijker aan zet, open einde
De kijker moet wel aan de bak, in deze film. Alle gebeurtenissen zijn zo merkwaardig. Wat zou ik doen, op zo'n onbewoond eiland, terwijl alles telkens weer mis gaat? Al moet ik toegeven dat er over dit gegeven veel films zijn gemaakt. De kijker wordt dan ook vooral op de proef gesteld als het gaat om de interpretatie van het geheel. Want de moderne mens is niet meer zo gewend aan sprookjes. Waar gáát dit in godsnaam over? Zit ik nou naar een kinderfilm te kijken, of gaat het toch echt over de 'grote dingen'? Het einde is ook al niet erg geruststellend, hoewel Buddhisten er misschien wel iets in zullen herkennen.
6. Traagheid
De film is behoorlijk traag. Waar moet dit heen, denk je onwillekeurig, na een poosje. Eindeloze beelden van steeds diezelfde zee, lucht, strand en dat ene bosje... Maar diezelfde traagheid is juist precies de reden dat de film jaren later nog altijd op je netvlies staat. Na het zien ervan ben je als het ware een beetje van samenstelling veranderd.
7. Meer vragen dan antwoorden
Je kunt zoeken tot je een ons weegt, maar in deze film zul je geen enkel antwoord vinden. Vragen dan? Die zijn er plenty! Hoe raakt die man daar verzeild? Wat is zijn verleden? En wie is die vrouw? Wat zal er met de zoon gebeuren en zal het hem wel lukken om die grote oceaan over te steken, als dit de vader eerder niet is gelukt? Wanneer speelt dit verhaal zich eigenlijk af? Een kleine aanwijzing: er zijn al glazen flessen, dus deze geschiedenis speelt tenminste niet in de pre-historie.
8. Geen voice-over, artistieke kwaliteit beelden
Er is geen voice-over. Eigenlijk wordt er helemaal niets uitgelegd. Deze film moet het volledig hebben van de zeggingskracht van de beelden. Ondanks de muziek is de stilte, binnen het huidige filmaanbod, zodanig uniek dat ik er een bonuspunt voor geef. Film is immers oorspronkelijk een kunstvorm die het moet hebben van beelden. Al het andere is maar ruis, die de aandacht afleidt van waar het om gaat. Bonuspunt (+1).
9. Geen commerciële verleidingstactieken
Commercieel betekent onder meer: relatief weinig inspanning voor veel (optisch, dan wel auditief) effect. Daar kun je deze film onmogelijk van beschuldigen. Aan deze film is geploeterd, alles is perfect, alles ademt schoonheid en sereniteit. Maar nog belangrijker is dat deze schoonheid in dienst lijkt te staan van iets 'hogers'.
10. Onverwisselbare details op basis van diepgevoelde noodzaak
Waarom moest deze regisseur deze film zonodig maken? Omdat hij hiertoe de opdracht en het budget kreeg, van een Japanse financier. Tot zover verdacht, kortom, als het gaat over 'diepgevoelde noodzaak'. Belangrijk is wel dat de regisseur volledig de vrije hand kreeg, en op eerdere - veel kortere - films was geselecteerd. Liep hij al langer rond met dit idee? Wat bezielde hem? Ik moet die documentaire toch nog maar een keer bekijken. Maar één ding is zeker: in deze film valt geen mus van het dak zonder dat de gebeurtenis verband houdt met de grote lijn. Geen punt eraf dus.
11. Geen vaste regels of protocollen
Ik schreef het al (bij 3): deze film is enig in zijn soort. De maker lijkt precies te weten wat hij wil, zoals uit de documentaire blijkt. Je zou dit concept ook niet zomaar kunnen herhalen, zonder dat het vervelend wordt.
Maakt elf punten min twee plus één bonuspunt, is een 10.
Eindoordeel
The Red Turtle is een unieke parel, beeldschoon, verrassend, bevreemdend en zelfs verontrustend.
Daar zit de kijker, helemaal alleen met de eigen (onvermijdelijke) dood.
En die problemen in de liefde - eerst niet willen, veel te eng, en hoe zit het dan met mijn vrijheid? -, kennen we die niet allemaal?
Maar deze film geeft vooral een ogenblikje respijt, een broodnodig inkijkje in het tijdloze en het eeuwige.
Zo schijnen mensen volgens recent onderzoek op te knappen van de natuur.
Door je aandacht te richten op alles wat leeft, ook (juist?) als jij er niet meer bent, word je als het ware één met iets 'hogers'.
En dat geeft troost.
Reacties
Een reactie posten